Ο Κολόμβος, οι Ινδιάνοι και η αρχή μιας βλαβερής συνήθειας
Ο καπνός ταξίδεψε από τις τελετουργίες των γηγενών Αμερικανών μέχρι τα χέρια εκατομμυρίων ανθρώπων. Το υπόλοιπο είναι ιστορία (και εθισμός).
Σαν σήμερα, στις 15 Νοεμβρίου του 1492, ο Χριστόφορος Κολόμβος ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που αναφέρθηκε στο φυτό που είναι γνωστό σε εμάς ως καπνός ή ταμπάκο και το οποίο είχε τόσο τεράστιο και ζημιογόνο αντίκτυπο στον σύγχρονο κόσμο.
Ο Κολόμβος ήθελε πολύ να εξερευνήσει το νησί που είναι σήμερα γνωστό ως Κούβα, οπότε έστειλε μία ομάδα ανδρών στη στεριά. Όταν εκείνοι επέστρεψαν, ανέφεραν εύλογα σαστισμένοι πως είχαν δει ανθρώπους να κρατάνε με τα δόντια τους «φλεγόμενα ξυλάκια».
Κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν, σε όποιο μέρος των αμερικανικών ηπείρων κι αν πήγαιναν οι Ευρωπαίοι εξερευνητές, ανέφεραν τη συνήθεια των Ινδιάνων να «πίνουν» (ή να μασάνε) καπνό, πιστεύοντας πως αυτό τους προστάτευε από διάφορες ασθένειες.
«Σαν να είναι καμινάδες»
Ένας περιέγραψε έκθαμβος τη συνήθεια να χώνουν φύλλα σε μία πίπα, να τα ανάβουν και έπειτα να ρουφάνε «τόση ώρα ώστε τα σώματά τους γεμίζουν με καπνό, μέχρι που αρχίζει να βγαίνει από το στόμα και τα ρουθούνια τους, σαν να είναι καμινάδες».
Οι ιθαγενείς τους είπαν πως η «πόση» του καπνού τούς κράταγε ζεστούς και υγιείς. Οι Ευρωπαίοι γιατροί άρχισαν να ανησυχούν -αναίτια όπως αποδείχθηκε- πως η συνήθεια αυτή θα τους οδηγούσε στη χρεοκοπία.
Πότε κατάλαβαν ότι κάτι πήγαινε στραβά
Οι πρώιμες αντιδράσεις είχαν επίσης να κάνουν με τα δύο είδη καπνού, ένα εκ των οποίων -ο «ψηλός καπνός»- έβγαζε πιο ήπια και ευχάριστη μυρωδιά και γεύση όταν καιγόταν. Το ψηλό αυτό φυτό ήταν αρχικά ενδημικό στη Νότιο Αμερική, αλλά όχι πιο βόρεια. Μόνο αργότερα μεταφυτεύτηκε, στη Βιρτζίνια για παράδειγμα, όπου διαπιστώθηκε πως ευδοκιμούσε εξαιρετικά - έτσι η διάθεση αυτού του είδους καπνού γέννησε την τρέλα για τη χρήση της ουσίας.
Μέχρι το 1614, φημολογείται πως στο Λονδίνο υπήρχαν γύρω στα 7.000 καταστήματα πώλησης καπνού. Πραγματοποιούταν εισαγωγή χιλιάδων τόνων και από νωρίς παρατηρήθηκε πως, όταν γινόταν συνήθεια, δύσκολα κοβόταν.
Είναι γνωστό πως ο βασιλιάς Ιάκωβος Α’ είχε εκφράσει ευθαρσώς την απέχθειά του για το κάπνισμα, όμως απόψεις σαν τη δική του σπάνιζαν - κι έπρεπε να περάσουν τρεις αιώνες μέχρι να αναγνωριστούν μελέτες που αποδείκνυαν πως είναι βλαβερό για την υγεία και όχι ωφέλιμο.
